25 лютага 2024 года ў Беларусі пройдзе адзіны дзень галасавання — выбары дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў і мясцовых саветаў. «Люстэрка» распытала беларускіх палітыкаў, ці намераныя яны ўдзельнічаць у гэтым электаральным працэсе, ці гатовыя падтрымліваць незалежных кандыдатаў і ці раяць яны беларусам байкатаваць выбары ці ісці на выбарчыя ўчасткі.
Святлана Ціханоўская, кіраўніца Аб’яднанага пераходнага кабінета Беларусі
— Для пачатку не будзем называць гэта выбарамі. Гэта бязвыбары. Для мяне пытанне пра тое, ці буду я падтрымліваць кагосьці з кандыдатаў гучыць як калі б мяне спыталіся, ці падтрымліваем мы акцёра, які грае выбары. Гэта п’еса, і фінал яе ўжо напісаны — дастаткова адкрыць апошнюю старонку. Што там падтрымліваць?
У людзей і так няма матывацыі ўдзельнічаць у гэтым фарсе, таму дадаткова іх заклікаць [ігнараваць выбары] не мае сэнсу. Калі будуць заганяць на ўчасткі — галасуйце супраць усіх.
Ці можа быць эфектыўным байкот? Калі маюцца на ўвазе фармальныя лічбы, дык ЦВК напіша тыя лічбы, якія скажуць, і прызначыць дэпутатамі тых, на каго пакажуць зверху.
У цяперашніх умовах ніколі не ведаеш, што спрацуе, а што не. Рэжым зрабіў усё, каб змена ўлады шляхам выбараў стала немагчымай. Пытанне ў тым, што нас набліжае да перамен. І гэта дакладна не той кантрафакт, які нам падсоўваюць пад маркай выбараў.
Павел Латушка, намеснік кіраўніцы Аб’яднанага пераходнага кабінета, кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўленя
— Яшчэ 10 жніўня ў развіццё прынятай на канферэнцыі «Новая Беларусь» агульнай заявы па выбарам 2024 году мы апублікавалі пазіцыю каманды НАУ і намесніка кіраўніцы Кабінета, якая грунтуецца на тым, што мы не прызнаем гэтыя выбары выбарамі.
Мы канстатавалі, што ўвогуле ніякія электаральныя кампаніі ў Беларусі цяпер немагчымыя, а тое, што арганізоўвае нелегітымны рэжым Лукашэнкі, з’яўляецца імітацыяй і злачынствам. Нашая пазіцыя заснаваная на базавай тэзе — у Беларусі адсутнічаюць легітымныя органы ўлады, якія маюць права на правядзенне якіх-небудзь электаральных кампаній.
Мы заклікаем беларусаў ігнараваць і не удзельнічаць у імітацыі выбараў. Калі ж вас будуць прымушаць удзельнічаць пад пагрозамі — зыходзьце з меркаванняў уласнай бяспекі. У любым выпадку мы павінныя разумець, што гэта не выбары, яны не будуць прызнаныя, як і іх вынікі, а любы прымус да ўдзелу ў іх незаконны.
Мы заклікаем дэмакратычныя сілы прадоўжыць фармаванне і ўмацаванне альтэрнатыўных палітычных інстытутаў на транзітны перыяд.
Што да незалежных кандыдатаў, то ў наяўных умовах мы не лічым магчымым аніякае сапраўды незалежнае вылучэнне і тым больш абранне незалежных кандыдатаў дэпутатамі і, як мы ўжо сказалі, мы не падтрымліваем і не прызнаем гэтую імітацыю выбараў цалкам.
Што да стратэгіі, то мы бачым яе наступным чынам — міжнароднае непрызнанне гэтай імітацыі і яе вынікаў. Неабходна выкарыстаць гэтае непрызнанне для паглыблення ізаляцыі рэжыму Лукашэнкі.
Мэта — давесці, што пакуль Лукашэнка знаходзіцца ва ўладзе, рэстарту сістэмы не будзе і аніякія імітацыі электаральных кампаній не дапамогуць «перагарнуць старонку» у міжнародных стасунках, а зробяць толькі горш. Выйсце ж з гэтай сітуацыі — Беларусы заўсёды змогуць дамовіцца з беларусамі. Але дамаўляцца з Лукашэнкам нам няма пра што.
Андрэй Ягораў, спікер Каардынацыйнай рады, палітолаг
Каардынацыйная рада падтрымлівае агульную пазыцыю дэмакратычных сілаў па гэтым пытаньні, якая выкладзеная на канферэнцыі «Новая Беларусь».
У Беларусі не можа з выбараў і рэжым Лукашэнкі не ў стане прыдумаць нічога новага. Зноў будуць стэрыльныя спісы, кандыдаты, прадвызначаныя маніпуляцыямі ў камісіях, прымус да галасавання, укіды, каб правесці сваіх людзей.
Але пасля 2020 года ўсе гэтыя маніпуляцыі ўжо не працуюць. Людзі ведаюць, што выбараў няма, што яны будуць фальсіфікаваныя. Таму ўдзельнічаць у гэтым фарсе няма ніякага сэнсу.
Тым больш што ёсць выбары ў Каардынацыйную раду, ёсць мажлівасць узяць удзел у першых жывых сапраўдных дэмакратычных выбарах. Гэта першая спроба адпрацоўкі дэмакратычнага працэсу ў Беларусі, і Каардынацыйная рада цяпер на гэтым канцэнтруецца.
Арганізаваць байкот афіцыйным выбарам будзе вельмі складана, бо, па-першае, на іх няма парогу яўкі, ужо не кажучы пра ўсе інструменты маніпуляцыі, якія ёсць ва ўладаў. Па-другое, байкот — па-за законам. Любыя заклікі да яго будуць рэпрэсавацца. Рэпрэсіўная машына як працавала, так і працуе. Таму я не бачу мажлівасці арганізаваць актыўны байкот.
